Λυγουριό, 2 - 16 Ιουλίου 

Το Εθνικό Θέατρο διοργάνωσε από τις 2 έως τις 16 Ιουλίου το 7ο Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος στο Λυγουριό Αργολίδας. Στο Εργαστήριο, που πραγματοποιήθηκε για δεύτερη χρονιά σε συνεργασία με τον Δήμο Επιδαύρου, δίδαξε ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Αργύρης Ξάφης σε συνεργασία με τη χορογράφο Σεσίλ Μικρούτσικου και τον μουσικό Γιώργο Καρούμπαλο. Επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος ήταν η Δρ. Ειρήνη Μουντράκη.

Το εντατικό πρόγραμμα του Εργαστηρίου περιελάμβανε ομιλίες, συζητήσεις με καλλιτέχνες, masterclasses και δράσεις, όπως ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου, με στόχο τη σύνδεση με τον τόπο, την ιστορία και τη σημασία του, καθώς και παρακολούθηση παραστάσεων στα δυο θέατρα της Αρχαίας Επιδαύρου. Ειδικά, οι συμμετέχοντες/ουσες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν πρόβα και την πρεμιέρα της αισχυλικής τριλογίας Ορέστεια, που παρουσιάστηκε από το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του διεθνώς καταξιωμένου σκηνοθέτη Θεόδωρου Τερζόπουλου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου.

Επιπλέον, συνεχίστηκε η συνεργασία του Εργαστηρίου με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Δημιουργική γραφή, Θέατρο και Πολιτιστικές Βιομηχανίες.

Το Εργαστήριο απευθύνεται σε νέους και νέες επαγγελματίες ηθοποιούς, σκηνοθέτες/ιδες, φοιτητές/τριες δραματικών σχολών και γενικότερα σε επαγγελματίες της σκηνικής πράξης, που επιθυμούν αφενός να εμβαθύνουν στη μελέτη του αρχαίου δράματος και τη διερεύνηση των μηχανισμών του και αφετέρου να δοκιμάσουν και να εργαστούν πάνω σε συγκεκριμένες θεματικές. Παράλληλα, βασικός στόχος της δράσης είναι να ενθαρρύνει έναν γόνιμο διάλογο πάνω στη σύγχρονη πρόσληψη, τη σκηνική προσέγγιση του αρχαίου δράματος και τις προβληματικές που αναπτύσσονται γύρω από αυτό, αλλά και να ενισχύσει τον διάλογο της ίδιας της τραγωδίας με τον Πολίτη.

Το Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος θεσμοθετήθηκε σε ετήσια βάση το 2016. Είναι μέλος του Διεθνούς Δικτύου Αρχαίου Δράματος που δημιούργησε, συντονίζει και ενισχύει οικονομικά το Υπουργείο Πολιτισμού, με στόχο την εκπαίδευση στο αρχαίο δράμα ανθρώπων του θεάτρου που ανήκουν σε διαφορετικές βαθμίδες και κατηγορίες και την εξοικείωση του ευρύτερου κοινού με το είδος και την ανάπτυξη συνθηκών συνεργασίας μεταξύ ανθρώπων του θεάτρου από διαφορετικές χώρες. 

 

Ο καταποντισμός των μύθων
Το Εργαστήριο επικεντρώθηκε στο παράδειγμα του Οιδίποδα Τυράννου του Σοφοκλή, από τον μύθο του, αυτό το «τέλειο υπόδειγμα αρχαίας τραγωδίας» κατά τον Αριστοτέλη, από τον μοναδικό τρόπο που συνδέεται το προσωπικό με το δημόσιο, το πολιτικό. Θέματα που μας αφορούν και στα δύο επίπεδα: Προσωπικό και Πολιτικό. Η απώθηση της ενοχής. Η διαγραφή του προσωπικού και συλλογικού παρελθόντος. Ο τρόπος που η κοινωνία δημιουργεί μύθους και τους καταποντίζει προκειμένου να επιβιώσει η ίδια.

Ερωτήματα που βασανίζουν όσους εργάζονται πάνω στο είδος: Υπάρχει ψυχολογία στην Τραγωδία; Ή οι μηχανισμοί της επιστήμης της ψυχολογίας βασίζονται στους αρχετυπικούς κώδικες της Τραγωδίας;

Χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικές μεταφράσεις αξιοποιώντας ακόμα και αυτές τις διαφορές στις ποιότητες λόγου του κάθε μεταφραστή για να εξερευνηθούν τα δύσβατα, αλλά τόσο ελκυστικά, τοπία αυτής της τραγωδίας. Στο τεχνικό μέρος -αφού κατακτηθεί ένα ενιαίο λεξιλόγιο συνεννόησης- η εργασία θα εστιάσει στην τεχνική που ο Αργύρης Ξάφης έχει αναπτύξει μέσα στα χρόνια και χρησιμοποιεί: Μέλος, Έπος, Ρητορεία. 

Αναγνωρίζοντας τα μέρη αυτά σε κάθε κείμενο αρχαίου δράματος, ξεκλειδώνεται η πρακτική του αντιμετώπιση και από τη συνύπαρξή τους, τον τρόπο που συνδέονται ή συγκρούονται αυτά τα μέρη, γεννιούνται απροσδόκητα καλλιτεχνικά αποτελέσματα που ξεπερνούν τις γνωστές φόρμες του σύγχρονου θεάτρου.

Μια εργαστηριακή δουλειά πάνω στο αρχαίο δράμα κυρίως για ηθοποιούς και όσους επαγγελματίες της σκηνικής πράξης θέλουν να το δοκιμάσουν πρακτικά και όχι θεωρητικά φέρνοντάς το ζωντανά στη σκηνή, στο δημόσιο βήμα. Είναι σχεδόν προαπαιτούμενη μια σχέση με τη μουσική, τον ρυθμό και τις βασικές θεατρικές έννοιες και τεχνικές του σύγχρονου δράματος προκειμένου -χρησιμοποιώντας τα με μια σχετική άνεση- να ξεπεραστούν. Και εκεί, όπως σημειώνει ο Αργύρης Ξάφης, «σε αυτό το γνωστό-άγνωστο μέρος να συναντήσουμε το παρελθόν αλλά και το μέλλον μας. Γιατί θεωρώ πως η Αρχαία Τραγωδία είναι ένα είδος που έρχεται από το μέλλον».

Αξίζει να σημειώσουμε πως ο Οιδίπους Τύραννος και η παρουσίασή του στο Teatro Olimpico στη Βιτσέντζα της Ιταλίας, στις 3 Μαρτίου 1585 είναι το ορόσημο της έναρξης  του αγώνα της αναβίωσης του αρχαίου δράματος στους νεότερους χρόνους.
 

Γλώσσες εργασίας
ελληνικά - αγγλικά (η γνώση της αγγλικής είναι απαραίτητη και για τους/τις Έλληνες/ίδες συμμετέχοντες/ουσες).
 

Λίγα λόγια για τους διδάσκοντες

Αργύρης Ξάφης
O Aργύρης Ξάφης είναι ηθοποιός, σκηνοθέτης, μεταφραστής και καθηγητής υποκριτικής. Είναι απόφοιτος της Ανωτέρας Σχολής Δραματικής Τέχνης του Εθνικού Θεάτρου. Από το 1997 ως σήμερα έχει συνεργαστεί με τους σημαντικότερους καλλιτεχνικούς οργανισμούς της χώρας: το Θέατρο ΑΜΟΡΕ, το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, το Θησείον - ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ  κ.ά.,  καθώς και με το Theatre Mahagony στη Γερμανία. Από το 2023 έχει την Καλλιτεχνική διεύθυνση, από κοινού με τη σκηνοθέτρια Ιώ Βουλγαράκη, του θεάτρου Θησείον - ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ. Έχει παίξει σε έργα των: Σοφοκλή, Ευριπίδη, Αισχύλου, Σαίξπηρ, Τσέχωφ, Καλντερόν Ντε Λα Μπάρκα, Σνίτζλερ, Γκαίτε, Μπύχνερ, Δημητριάδη κ.ά. Έχει συνεργαστεί με τους σκηνοθέτες: Θωμά Μοσχόπουλο, Μιχαήλ Μαρμαρινό, Γιάννη Χουβαρδά, Ιώ Βουλγαράκη, Γιώργο Λάνθιμο, Έφη Μπίρμπα, Έλλη Παπακωνσταντίνου, Νίκο Μαστοράκη, Τσέζαρις Γκραουζίνις, Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, Βασίλη Μαυρογεωργίου, Albrecht Hirche, κ.ά. Έχει βραβευθεί με το Βραβείο «Δημήτρης Χορν», το Βραβείο της Ένωσης Κριτικών και το Α΄ βραβείο Ανδρικού Ρόλου της Ακαδημίας Κινηματογράφου. Ιδρυτικό μέλος της ομάδας ΠΥΡ και της ομάδας ΕΠΤΑΡΧΕΙΑ. Διδάσκει 15 χρόνια υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών.

Σεσίλ Μικρούτσικου
H Σεσίλ Μικρούτσικου αποφοίτησε από την ΚΣΟΤ το 1999. Έχει συνεργαστεί ως χορεύτρια με τις ομάδες χορού ΑΝΑΛΙΑ, SINE QUA NON, ΥΨΙΛΟΝ, GRIFFON για παραστάσεις σε φεστιβάλ χορού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει παρουσιάσει έργα της ως χορογράφος στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και σε πολλά Φεστιβάλ Χορού στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Από το 2000 επιμελείται την κίνηση  και τη χορογραφία σε θεατρικές παραστάσεις για το Εθνικό θέατρο, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Κ.Θ.Β.Ε, το θέατρο του Νέου Κόσμου, για ΔΗΠΕΘΕ κ.α.  Διδάσκει κίνηση και αυτοσχεδιασμό σε Δραματικές σχολές στην Αθήνα. 

Γιώργος Καρούμπαλος
Ο Γιώργος Καρούμπαλος γεννήθηκε στη Πάτρα. Ξεκίνησε μαθήματα κλασικής κιθάρας με τον Χάρη Πεγιάζη κι έλαβε το δίπλωμα του οργάνου από το ωδείο Athenaeum με καθηγητή τον Γιώργο Μουλουδάκη. Είναι τελειόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Ασχολείται με τη σύνθεση απόλυτης μουσικής και μουσικής για τις παραστατικές τέχνες και την ενορχήστρωση. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια σύνθεσης με τον συνθέτη και καθηγητή Περικλή Λιακάκη. Έχει γράψει μουσική για το θέατρο και για ταινίες μικρού μήκους. Αποτελεί τακτικός συνεργάτης του συνθέτη-σκηνοθέτη Θοδωρή Αμπαζή καθώς και του συνθέτη-ενορχηστρωτή Αλέξανδρου Λιβιτσάνου. Έχει δουλέψει ως βοηθός συνθέτη στις παραστάσεις Λάμινγκτον (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Σκηνή Ωμέγα, σκην. Μαριάννα Κάλμπαρη, μουσική Θοδωρής Αμπαζής), Σπιρτόκουτο the musical (Στέγη ιδρύματος Ωνάση, σκην. Γιάννης Νιάρρος, μουσική Αλέξανδρος Λιβιτσάνος), Αρκουδοράχη (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, Σκηνή Ωμέγα, σκην. Ιώ Βουλγαράκη, μουσική Θοδωρής Αμπαζής), Με μια κάποια ελευθερία (μουσικοθεατρική performance Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Πειραιώς 260, Σύλληψη-διεύθυνση-σκηνοθεσία: Θοδωρής Αμπαζής). Ως ερμηνευτής κλασικής κιθάρας έχει συμμετάσχει σε πληθώρα συναυλιών και ως μέλος της ορχήστρας νυκτών εγχόρδων του Δήμου Πατρέων, έχει συμπράξει με σημαντικούς καλλιτέχνες της εγχώριας σκηνής.

 

Ομιλία

Το Σάββατο 13 Ιουλίου 2024, η θεατρολόγος, κριτικός θεάτρου, δοκιμιογράφος Ελένη Βαροπούλου, μεταφράστρια της Ορέστειας για την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου που έκανε πρεμιέρα σε σκηνοθεσία Θεόδωρου Τερζόπουλου, πραγματοποίησε ομιλία με θέμα Η αισχυλική Ορέστεια στο σύγχρονο θέατρο. Μεταφράσεις και σκηνικές προσεγγίσεις.

 

Ελένη Βαροπούλου
Θεατρολόγος, κριτικός, επιφυλλιδογράφος, μεταφράστρια, επιμελήτρια εκθέσεων. Σπούδασε νομικά (Αθήνα), θεατρολογία, θεωρία μέσων μαζικής επικοινωνίας και κοινωνιολογία της τέχνης (Παρίσι). Έγραφε κριτικές θεάτρου από το 1974 έως το 1996 σε αθηναϊκές εφημερίδες, ενώ παράλληλα αρθρογραφούσε για εικαστικά και πολιτιστικά θέματα, κυρίως για τις σύγχρονες τάσεις. Έχει μεταφράσει στην Ελλάδα Αισχύλο, Ευριπίδη, Χάινερ Μύλλερ, Βάλτερ Μπένγιαμιν, Μπρεχτ, Χέρμαν Μπροχ, Γκαίτε, Φαλκ Ρίχτερ, Ουαζντί Μουαουάντ. Ειδικότερα, μετέφρασε για τον Θεόδωρο Τερζόπουλο τις τραγωδίες του Αισχύλου Πέρσες, Προμηθέας Δεσμώτης, σωζόμενα αποσπάσματα που παίχτηκαν στην παράσταση Επίγονοι από το Θέατρο Άττις και τελευταία την Ορέστεια στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου (Επίδαυρος, 2024). Δίδαξε θεατρολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Πάτρας, Θεσσαλονίκης, Φρανκφούρτης και Βερολίνου. Διετέλεσε: πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (1984-1992), ειδική σύμβουλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών (1991-2011), σύμβουλος του καλλιτεχνικού διευθυντή Νίκου Κούρκουλου στο Εθνικό Θέατρο (1998-2007), καλλιτεχνική υπεύθυνη των Θερινών Ακαδημιών του Εθνικού Θεάτρου (1999-2009), μέλος του ΔΣ του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (2019-2022). Δημιούργησε και διηύθυνε το Φεστιβάλ Άργους (1994-1997), διηύθυνε το Παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού στο Βερολίνο (2014-2016). Το 2023 αναγορεύτηκε επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Πολυάριθμες είναι οι δημοσιεύσεις και τα βιβλία της στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Βιβλία της έχουν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα βασικά από τις εκδόσεις Άγρα και Νεφέλη ενώ πολλά κείμενα της έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορήσει κυρίως στη Γερμανία και στη Γαλλία.

 

Παρεμβάσεις

Συνεχίστηκε η συνεργασία του Εργαστηρίου με το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Δημιουργική γραφή, Θέατρο και Πολιτιστικές Βιομηχανίες. Το Σάββατο 6 Ιουλίου 2024 πραγματοποιήθηκε ομιλία της Αγγελικής Σπυροπούλου, Καθηγήτριας Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας και Θεωρίας στο ΤΘΣ και Διευθύντριας του ΠΜΣ, με θέμα Οιδιπόδεια προβλήματα και της Ιωάννας Παπαδοπούλου, Επίκουρης Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας και Θεάτρου του ΤΘΣ με θέμα The "Rex" and the City.

 

Αγγελική Σπυροπούλου
Η Αγγελική Σπυροπούλου είναι Καθηγήτρια Eυρωπαϊκής Λογοτεχνίας και Θεωρίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Ερευνητικός Εταίρος του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Έχει σπουδάσει στο ΕΚΠΑ και το Πανεπιστήμιο του Sussex (MA, PhD). Ερευνητικές περιοχές: συγκριτική λογοτεχνία με έμφαση στον μοντερνισμό/νεωτερικότητα, φύλο και ιστορία, λογοτεχνία-θέατρο-τέχνη, σχέσεις κλασικού-μοντέρνου, φιλοσοφικές προσεγγίσεις της λογοτεχνίας και θεωρία λογοτεχνίας και πολιτισμού.  

Έχει δημοσιεύσει τα βιβλία:  Virginia Woolf, Modernity and History: Constellations with Walter Benjamin (Palgrave-Macmillan), Βάλτερ Μπένγιαμιν: Εικόνες και μύθοι της νεωτερικότητας (επιμ.), Σύγχρονη ελληνική πεζογραφία (επιμ.), Αναπαραστάσεις της Θηλυκότητας (επιμ.). Πρόσφατα άρθρα της συμπεριλαμβάνονται στους τόμους: The Routledge Encyclopedia of Modernism, The Edinburgh Dictionary of Modernism, Sentencing Orlando (Edinburgh University Press) και 1922: Literature, Culture, Politics (Cambridge University Press).  Το πιο πρόφατο βιβλίο της τιτλοφορείται Historical Modernisms: Time, History, and Modernist Aesthetics (Bloomsbury) σε συνεπιμέλεια με τον Jean-Michel Rabaté, Kαθηγητή του Παν. της Πενσυλβάνια.  Διευθύντρια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών του Παν. Πελοποννήσου «Δημιουργική γραφή, Θέατρο και Πολιτιστικές Βιομηχανίες»,  το οποίο ξεκίνησε το 2022-23. 

 

Ιωάννα Παπαδοπούλου
Η Ιωάννα Παπαδοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε
Κλασική Φιλολογία στο ΕΚΠΑ, ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στη
Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, όπου εκπόνησε και τη διδακτορική διατριβή
της με αντικείμενο το αρχαίο δράμα. Εν συνεχεία προχώρησε σε
μεταδιδακτορική έρευνα (υποτροφία ΙΚΥ) στο ΜΙΘΕ του ΕΚΠΑ με
αντικείμενο τα αρχαία αινίγματα. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι
δημοσιεύσεις της εστιάζονται στο αρχαίο ελληνικό και ρωμαϊκό δράμα και
τη μετρική, την αρχαία γεωγραφία και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση
(εφαρμογή στη διδασκαλία του ελληνορωμαϊκού θεάτρου). Η μονογραφία της
«Οι Αντιφωνίες στα Χορικά του Αισχύλου» (Αθήνα 2006) βραβεύτηκε από
την Ακαδημία Αθηνών. Από το 2019 ανήκει ως (μόνιμη) Επίκουρος
Καθηγήτρια (γνωστικό αντικείμενο «Αρχαία Ελληνική και Λατινική
Φιλολογία και Θέατρο»), στο Διδακτικό και Ερευνητικό Προσωπικό του
ΠΑ.ΠΕΛ. στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών. Είναι κριτής και μέλος της
συντακτικής επιτροπής διεθνών περιοδικών για τον πολιτισμό και το
θέατρο και έχει συνεργαστεί, ως επιστημονική σύμβουλος, σε θεατρικές
παραστάσεις και στη συγγραφή θεατρικών έργων.

 

Ομάδα υλοποίησης:
Επιστημονική υπεύθυνη: Δρ Ειρήνη Μουντράκη
Υπεύθυνη παραγωγής: Φρύνη Λάλα
Γραμματειακή υποστήριξη-Βοηθός εργαστηρίου (οργάνωση): Ευτυχία Χαραλαμπάκη
Βοηθός εργαστηρίου: Μάγια Κυριαζή
Φωτογράφος: Κάρολ Γιάρεκ

Οι συμμετέχοντες του 7ου Διεθνούς Εργαστηρίου Αρχαίου Δράματος είναι οι:

Calfas Caitlyn
HUANG Yuqing
Lally Eloise
Midèn Makrià 
Pitzek Julija
Thiras Anastasia
Αναγνωστόπουλος Βασίλης
Βλυσίδου Νατάσα
Γαλανάκης Δημήτρης
Γκολόης Γιάννης
Γκρίτσης Αντώνης
Γρηγοράκη Κατερίνα
Γρηγοράκη Στέλλα
Δέδε Μάιρα
Δράκου Μαρία
Έλληνα Αναΐς
Ζουλάκης Κωνσταντίνος
Θεοδωροπούλου Ευγενία
Κακαράνη Αρετή
Καρρά Εύη
Καυκούλα Κατερίνα
Κλαπαδάκη Αλίκη
Κολοβού Δήμητρα
Κουγιουμτζή Αναστασία
Κουτσούκου Αυγουστίνα
Κυπριανίδης Ανδρέας
Λούβαρη Αγγελική
Λουιζάκη Ναταλία
Μαντζαβίνος Τίμος
Νιαροπέτρου Αναστασία
Νιβορλή Ραφαηλία Μαρία
Παγκάλου Μυρτώ
Πλάντζου Κατερίνα
Πολυχρονίου Σίλια
Σιχονίδης Ανέστης
Σταύρου Κατερίνα
Τσαϊρίδου Ιωάννα
Τυμπανίδου Εύα

Τελευταία ενημέρωση: 02/08/2024